• Կարդա՛  Հ. Թումանյանի «Արև և լուսին»  բալլադը։
• Դո՛ւրս գրիր անծանոթ բառերը, բացատրի՛ր։

շռայլ – առատաձեռն

ճերմակ – սպիտակ

կապուտակ – կապույտ

Ուշադիր կարդա՛:

Ածականը ցույց է տալիս առարկայի հատկանիշ (որպիսություն): Առարկայի հատկանիշը կարող է համեմատվել այլ առարկաների նույն հատկանիշի հետ, արտահայտել նրա առավել, պակաս լինելը կամ էլ գերազանցությունը: Ածականի համեմատության աստիճանները կազմվում են ավելի, պակաս, քիչ, նվազ, ամենից բառերով և ամենա-, -ագույն ածանցներով:

216. Տրված բառերից յուրաքանչյուրին ինչպիսի՞ հարցին պատասխանող մի քանի բառեր ավելացրո՛ւ (աշխատիր չկրկնել):

Օրինակ՝ քարե, բարձր, երկհարկանի, բնակելի, գեղեցիկ տուն:

Քույր, եղբայր, մայր, հայր, տատիկ, պապիկ:

քույր-գեղեցիկ,-խելացի, բարձրահասակ, բարեհամբույր, աշխատասեր։

եղբայր-երիտասարդ, բարի, քաջ, ընկերասեր, նկարիչ։

մայր-բարեսիրտ, հոգատար, բարի, գեղեցիկ, հավատարիմ։

հայր-բարի, խիզախ, աշխատասեր, լայնափիկունք, արի։

տատիկ-ծեր, բարի, աշխատասեր, գեղեցիկ, հոգատար։

պապիկ-աշխատասեր, բարի, բարեսիրտ, ծեր, առատաձեռն

217. Տրված գոյականներին ածանցներ ավելացրո՛ւ, որ ածականներ դառնան:

Սիրտ, վախ, քար, մայր, երկինք, արև, փայտ, լեռ(ն), փողոց, երկաթ, օդ, ծաղիկ, եղբայր, ոսկի, արծաթ, ծով, Ամերիկա, Ֆրանսիա, Գերմանիա։

Սիրտ-անսիրտ, վախ-անվախ, քար-քարե, մայր-մայրական, երկինք-երկնային, արև-արևային, փայտ-փայտային, լեռ(ն)-լեռնային, փողոց-փողոցային, երկաթ-երկաթյա, օդ-օդային, ծաղիկ-ծաղկավոր, եղբայր-եղբայրական, ոսկի-ոոսկյա, արծաթ-արծաթյա, ծով-ծովային, Ամերիկա-ամերիկական, Ֆրանսիա-ֆրանսյական, Գերմանիա-գերմանական։

221. Կետերի փոխարեն տեղադրի՛ր տրված ածականները: Տրված ու ստացված տեքստերը համեմատի՛ր (ածականները խոսքում ի՞նչ դեր ունեն):

Խոտավետ, լեռնային, հավերժական, կենդանական, բարձր, վայրի, մորուքավոր, անմատչելի, մշուշապատ:

Երբ լեռնային տափաստաններից բարձրանում ենք դեպի խոտավետ մարգագետինները և գնում դեպի հավերժական ձյան սահմանը, կենդանական աշխարհն աղքատանում է: բարձր լեռնագագաթներին ամենից շատ վայրի ոչխարներն ու մորուքավոր քարայծերն են լինում: Նրանք սիրում են կանգնել մշուշապատ ժայռերի կատարներին ու նայել հեռու՝ անմատչելի սարերին ու դաշտերին:

222. Կետերի փոխարեն տեղադրի՛ր տրված ածականները: Տրված ու ստացված տեքստերը համեմատի՛ր:

Լայնահուն, հորդահոս, կարկաչուն, արագավազ, սառնորակ, զուլալ, տարբեր, ամենախոր, անուշահամ, բարձր, կապույտ, մաքուր, թափանցիկ, արևոտ, հանդարտ (եղանակ), հարուստ, լեռնային, գեղատեսիլ, ամենամեծ, սքանչելի, գողտրիկ, վճիտ:

Գետնի վրայով լայնահուն ու հոռդահոս գետեր, կարկաչուն  ու արագավազ առվակներ են հոսում, գետնի տակից սառնորակ ու զուլալ  աղբյուրներ են բխում, և երբ նրանց ջրերը որևէ իջվածքում կուտակվում են, լիճ է գոյանում: Իսկ որքա՜ն տարբեր լճեր կան: Երկրագնդի ամենամեծ լճի՝ Բայկալի ափերը երիզող բարձր  լեռներն ասես թափանցիկ  մշուշի վրա են կախված: Ձգվում է ամենախոր լիճը հարյուրավոր կիլոմետրեր, ու տեղացիները նրան ծով են անվանում: Բայկալը վճիտ ու մաքուր ջուր ունի: Հանդարտ ու արևոտ եղանակին լճի հատակը տեղ-տեղ երևում է:
Մեր հանրապետությունը գողտրիկ վճիտ լճերով հարուստ է: Դրանցից սքանչելինը Սևանա լիճն է, որտեղ իշխան ձուկն է բնակվում: Դիլիջանից քիչ հեռու մի գեղատեսիլ լիճ կա: Նա այնքան վճիտ ջուր ունի, որ նրան Պարզ լիճ են կոչում:

223. Նախադասությունները կարդա՛ և պարզի՛ր, թե ի՞նչ դեր ունեն ածականին ավելացված ավելի, պակաս, ամենից բառերը:

Կետերը ջրի տակ կարողանում են երկար մնալ՝ մեկից երկու ժամ: Ծովային կրիաներն ավելի (համեմատություն) երկար են դիմանում՝ երեք ժամ և ավելի: Սակայն ծովային կրիաների մի տեսակ կա, որ ջրի տակ ամենից (գերազանցություն) երկար է մնում. նա կարող է մի քանի օր դուրս չգալ: Պինգվիններն ընդհանրապես խոշոր թռչուններ են: Դրանց մեջ արքայական պինգվինն ավելի (համեմատություն) խոշոր է, քան մյուս տեսակի պինգվինները: Ամենից (գերազանցություն) խոշորը կայսերական պինգվինն է, որը ամենից (գերազանցոջթյուն) հաճախ հանդիպող տեսակներից է:

Առաջադրանքներ

• Գումարը գրի առեք արտադրյալի տեսքով.

1/4+1/4+1/4=3‧1/4=3/4
10/17+10/17+10/17+10/17=40\17
3/8+3/8+3/8+3/8=12\8
1/2+1/2+1/2+1/2+1/2+1/2+1/2+1/2=8\2
15/4+15/4+15/4+15/4=60\4
5/7+5/7+5/7+5/7+5/7=25\7
1/18+1/18+1/18+1/18+1/18=5\18

Արտադրյալը գրի առեք գումարի տեսքով․

4‧ 7/12=28\12
5‧ 1/3=5\3
6‧ 5/9=30\9
10‧ 2/5=20\5
50‧12/25=600\25
100‧ 1/20=100\20
6‧ (9 )/30=54\30
2‧ 1/30=2\30

Կատարեք բազմապատկում

10/6‧3/40=30\240
4/5‧5/6=20\30
10/7 ‧ 14/25=140\175
9/10‧5/3=45\30
20/8‧5/4=100\32
6/7‧3/12=18\84
1/4 ‧ 5/8=5\32
7/9‧3/14=21\126

Թիվը  ներկայացրեք  երկու  սովորական  կոտորակների արտադրյալի  տոսքով․

18/10=2×9\2×5
25/35=5×5\7×5
18/25=2×9\5×5
6/28=3×2\7×4
32/24=8×4\6×4

Գտեք ուղղանկյան մակերեսը, եթե նրա լայնությունը  է, իսկ երկարությունը  2 անգամ մեծ է լայնությունից։

2×50\10+2×25\10=150\10

Եղիշե Չարենցի «Հայրենիքում» բանաստեղծությունը անգի՛ր սովորիր, կատարի՛ր բանաստեղծության տակ գտնվող առաջադրանքները:

Ձյունապատ լեռներ ու կապույտ լճեր։
Երկինքներ, որպես երազներ հոգու։
Երկինքներ, որպես մանկական աչեր։
Մենակ էի ես։ Ինձ հետ էիր դու։

Երբ լսում էի մրմունջը լճի
Ու նայում էի թափանցիկ հեռուն —
Զարթնում էր իմ մեջ քո սուրբ անուրջի
Կորուստը այն հին, աստղայի՜ն, անհո՜ւն։

Կանչում էր, կանչում ձյունոտ լեռներում
Մեկը կարոտի իրիկնամուտին։
Իսկ գիշերն իջնում, ծածկում էր հեռուն
Խառնելով հոգիս աստղային մութին․․․

• Կապույտով նշված բառերը բաղադրիչների (մասերի) բաժանի՛ր   (այսպես. աստղային — աստղ+ային, ածանցավոր բառ):
• ձյունապատ-ձյուն-ա-պատ- բարդ
•  մանկական-մանկ-ա-կան- ածանցավոր
• աստղային- աստղ-ա-յին- ածանցավոր
• անհուն-ան-հուն- ածանցավոր
• ձյունոտ-ձյուն-ոտ- ածանցավոր
• իրիկնամուտ-իրիկ-նա-մուտ- ածանցավոր
• Կարմիրով գրված բառերը բացատրի՛ր:
• աչեր-նայել
• մրմունջը-գանգատ
• անուրջի-երազ, տեսիլք
• Բանաստեղծության միջից դո՛ւրս գրիր 5 գոյական (ո՞վ, ովքե՞ր, ի՞նչ, ինչե՞ր), 5 ածական (ինչպիսի՞), 5 բայ(ի՞նչ անել, ի՞նչ է անում, ի՞նչ է լինում, ի՞նչ արեց․․․)։

Առաջադրանքներ դասարանում Կոտորակները բերեք ընդհանուր հայտարարի

5/3 և 4/6 = 10/6 և 4/6

5/6 և 7/12  = 10/12 և 7/12

1/18  և  ⅚   = 1/18 և 15/18

3/5 և 4/15 = 9/15 և 4/15

1/10  և  4/25 = 5/50 և 8/50

2/3  և  ¾  = 8/12 և 9/12

3/2 և    5/3 = 9/6 և 10/6

1/12 և  ¾ = 1/12 և 9/12

14/5 և  4/7 = 98/35 և  20/35

5/2 և  3/15 = 75/30 և 6/30

12/100 և  6/25 = 12/100 և 24/100

6/13 և  4/7 = 42/91 և  52/91

7/12 և  5/10 = 35/60 և 30/60

7/100  և   3/25 = 7/100 և 12/100

5/4 և 12/14 = 35/28 և 24/28

1/12 և  ⅚ = 1/12 և 10/12

5/12 և  3/7 = 35/84 և 36/84

1/15 և  5/4 = 4/60 և 75/60

9/10 և  5/7 = 63/70 և 50/70

Առաջադրանքներ տան համար

Կոտորակները բերե՛ք 24-ի հավասար ընդհանուր հայտարարի.

3/2 և 5/6  = 36/24 և 20/24

¾ և 17/6 =18/24 և 68/24

13/6 և 14/3 = 52/24 և 112/24

1/12 և ⅝ = 2/24 և 15/24

Կոտորակները բերե՛ք ընդհանուր հայտարարի .

1/6 և 8/15 = 5/30 և 16/30

8/3 և 7/12 = 32/12 և 7/12

1/48 և 75/12 = 1/48 և 300/48

9/50 և 24/25 = 9/50 և 48/50

1.Կատարե՛ք կոտորակների հանում:

63/15 – 48/15 =63-48 /15 = 15/15=1

100/19 – 31/19 = 100 — 31 = 69/19

8/7 – 1 = 8/7 — 7/7= 1/7

10/197 – 4/197 = 10 — 4 = 6/197

2.Անկանոն կոտորակից նույն հայտարարն ունեցող ի՞նչ կանոնավոր կոտորակ պետք է հանել, որպեսզի պատասխանը բնական թիվ լինի.

10/3-1/3=9/3

29/7-1/7=28/7

62/11-7/11=55/11

3.ABC եռանկյան պարագիծը 12/7 սմ է: Հայտնի է, որ AC = 5/7 սմ, AB = 3/7 սմ: Գտե՛ք BC կողմի երկարությունը:

Լուծում

5/7+3/7=8/7

12/7-8/7=4/7

Պատ՝. 4/7 սմ

4.Ի՞նչ կոտորակ պետք է գրել աստղանիշի փոխարեն, որպեսզի ստացվի հավասարություն:

82/105 +9/105 = 91/105

18/12 + 11/12 = 29/12

5.Կատարե՛ք կոտորակների հանում:

• 27/24 – 19/32=51/96
• 25/81 – 5/18=5/162
• 35/48 — 17/36=74/288
• 43/64 – 15/24=9/192
• 81/56 – 3/14=69/56
• 72/169 – 5/26=223/338

6.Գտե՛ք որևէ երկու կոտորակ, որոնց տարբերությունը լինի՝

• 4/9 23/9-19/9     8/9-4/9
• 17/5 34/5-14/5     170/5-153/5
• 18/13 36/13-18/13    23/13-5/13

1.  Նատալին ամեն օր նկարազարդում է «ԲԱՐԵԿԵՆԴԱՆ» բառի տառերը: Նա մեկ օրում նկարազարդում է մեկ տառ կամ երկու տառ, եթե նույն տառերն են։ Շաբաթվա ո՞ր օրը Նատալին կավարտի նկարազարդելը, եթե սկսել էր հինգշաբթի օրը։

չորեքշաբթի

2.  Բազմահարկ շենքը ունի մեկ մուտք, իսկ յուրաքանչյուր հարկում կա երեք բնակարան։ Գտեք այդ շենքի 5-րդ հարկի բնակարանների համարների գումարը, եթե բնակարանների համարակալումը սկսվում է համար մեկից և առաջին հարկից։

10,11,12

3. Ժաննան իր տիկնիկի համար կարեց շապիկ։ Շապիկի վրա կարեց 7 մեծ և 4 փոքր կոճակ։ Քանի՞  կոճակ անհրաժեշտ կլինի Ժաննային այդպիսի 3 շապիկ կարելու համար։

33

4.  Նարեկը գումարեց մի քանի թիվ և ստացավ 40: Այդ թվերից մեկը 21-ն էր: Նա 21-ը փոխարինեց 12-ով և նորից գումարեց բոլոր թվերը:  Արդյունքում Նարեկը ի՞նչ թիվ ստացավ։

31

5. Ճամբարի խոհանոցում հերթապահելու համար պետք է ընտրել երկու ճամբարականի։ Շաբաթ օրվա համար հերթապահության թեկնածուներ են Անահիտը, Սուրենը, Գայանեն, Բաբկենը։ Նրանցից քանի՞ եղանակով է հնարավոր ընտրել հերթապահների զույգը

7

6. Երեկ Մոնայի ծննդյան տարեդարձն էր։ Վաղը հինգշաբթի է լինելու։ Շաբաթվա ո՞ր օրն էր Մոնայի ծննդյան տարեդարձը։

երեքշաբթի

7. Մեկ ու կես կիլոգրամ կարտոֆիլը արժի 300 դրամ: Որքա՞ն կարժենա 3 կգ կարտոֆիլը:

600 դրամ

8․ Սեղանին դրված է երեք մատիտ՝ դեղին, կանաչ, կապույտ: Դեղին մատիտը երկար է կանաչ մատիտից: Կապույտ մատիտը կարճ է կանաչ մատիտից: Ի՞նչ գույնի է ամենաերկար մատիտը:

դեղին

9. Երրորդ դասարանցիները, զույգեր կազմած, գնում են Ագարակ: Առաջին զույգի սովորողներից մեկը շրջվեց և հետևում հաշվեց ևս հինգ զույգ սովորողների: Քանի՞ սովորող էր գնում ագարակ։

12 սովորող

10. Գիրքը ունի 6 թերթ: Քանի՞ թվանշան են օգտագործել գրքի բոլոր էջերը համարակալելու համար, եթե համարակալումը սկսել են 3-ից

17 թվանշան

1. Գումարը գրի՛ առեք արտադրյալի տեսքով.

• 1/5 + 1/5 + 1/5 + 1/5=4×1/5=4/5
• 2/3 + 2/3 + 2/3 + 2/3 + 2/3=5×2/3=10/3
• 4/3 + 4/3 + 4/3 + 4/3=4×4/3=16/3
• 7/2 + 7/2 + 7/2=3×7/2=21/2

2. Արտադրյալը գրի՛ առեք գումարի տեսքով.

• 5 . 1/2=1/2+1/2+1/2+1/2+1/2
• 3 . 5/2=5/2+5/2+5/2
• 4 . 6/7=6/7+6/7+6/7+6/7
• 2/5 . 2=2/5+2/5
• 4/9 . 5=4/9+4/9+4/9+4/9+4/9
• 2/3 . 7=2/3+2/3+2/3+2/3+2/3+2/3+2/3

3. Կատարե՛ք բազմապատկում.

• 3/7 . 5/2=15/14
• 8/3 . 9/4=72/12
• 5/9 . 7/4=35/36
• 6/7 . 3/8=18/56
• 2/9 . 6/17=12/153
• 10/7 . 3/8=30/56
• 4/5 . 21/16=84/80
• 15/4 . 5/3=75/12
• 12/17. 31/27=372/459
• 56/59 . 13/8=728/472
• 25/23 . 69/70=1725/1610
• 44/37 . 111/11=4884/407

4. Կատարե՛ք գործողությունները

• 5/2 . 7/8 + 3/4 . 9/5=35/16+27/20=283/80
• 3/8 . 5/6 + 17/6 . 9/10=15/48+153/60=5/16+51/20=229/80
• 11/2 . 13/12 + 5/24 . 3/2=143/24+15/48=301/48
• 81/16 . 8/5 -3/20 . 11/4=648/80-33/80=615/80
• 35/4 . 79/15 – 21/3 . 5/4=2765/60-105/12=553/12-105/12=448/12
• 13/4 . 68/7 – 97/49 . 9/8 =884/28-873/392=221/7-873/392=11503/392

5. Ուղղանկյան լայնությունը 5/2 սմ է, իսկ երկարությունը լայնությունից 7 անգամ մեծ է: Գտե՛ք ուղղանկյան պարագիծն ու մակերեսը:

Լուծում

7×5/2=35/2

(5/2+35/2)x2=80/2=40

5/2×35/2=175/4

Պատ՝.P=40

S=175/4

6. Թիվը ներկայացրե՛ք երկու սովորական կոտորակների արտադրյալի տեսքով:

• 12/85=6/17×2/5
• 1/16=1/2×1/8
• 72/35=36/5×2/7
• 8/9=2/3×4/3
• 24/75=12/75×2/1
• 32/65= 16/13×2/5

8. Կատարե՛ք գործողությունները:

• 2/5 . (1/2 + 3/4 + 1/8)=22/40
• 3/7 . 2/4 + 5/2 . 3/14=21/28
• 7/3 . 9/4 + 9/4 . 5/12=296/48
• 7/12 . 12/7 – 11/17 . 17/11=0

9. Կրճատե՛ք կոտորակները

• 72/60=36/30=18/15=6/5
• 44/99=4/9
• 30/12=15/6=5/2
• 84/66=42/33
• 132/81=
• 169/26=13/2

10. Գտե՛ք ուղղանկյունանիստի ծավալը, եթե նրա բարձրությունը 8 սմ է, իսկ հիմքը քառակուսի է, որի կողմը երկու անգամ փոքր է ուղղանկյունանիստի բարձրությունից:

Լուծում

8:2=4

4x4x8=128

Պատ՝.128

11. Կոտորակները բերե՛ք ընդհանուր հայտարարի.

• 6/21, 23/14 և 8/49=(98+1127+112)/686=1337/686
• 4/121, 3/88 և 5/11=5555/10648
• 71/64, 5/80 և 32/72
• 13/36, 15/54 և 3/18

12. Մի ծորակը ավազանը լցնում է 7 ժամում, իսկ մյուսը՝ 5 ժամում: Ավազանի ո՞ր մասը կլցվի 1 ժամում, եթե երկու ծորակներն էլ բացվեն:

Լուծում

1/7+1/5=12/35

Պատ՝.12/35

Դասարանում

Գրի՛ր վարժությունները։

1․Կետերը փոխարինի´ր ջ, ճ կամ չ տառերով:

Վերջ, ողջ նկարիչ, չղչիկ, վայրէչք, հաչոց, խոչընդոտ, թռչուն, թրչել, թռչել, միջև, մինջև, ամբողջ, առաջին, աղճմուղ.:

2․Կետերի փոխարեն գրի´ր տրված բառերից մեկը:

Թոռնիկն արագ թռավ տատի …: (գիրկ, գիրք) Միաժամանակ երեք գիրք Է կարդում: (գիրկ, գիրք) հորդ անձրևը կտրվելու միտք չուներ: (հորդ, հորթ) հորթ տրտինգ տալով վագեց մոր մոտ: (հորդ, հորթ)

3. Կետերի փոխարեն գրի´ր տրված բառերից մեկը:

որդ երի մեջ անծանոթ մի աղջիկ տեսա: (որդ, որթ) որդ երի պատճառով ձկնորսության չգնացի: (որդ. որթ) Շատ հաջող ավարտ ունեցավ մեր ձեռնարկը: (հաջող, հաչող) հաչող շանը կծան չի լինում: (հաջող, հաչող) Երեխայի կտրիչ ատամներն արդեն դուրս էին եկել: (կտրիչ, կտրիճ) Իմ բոլոր կտրիչ ընկերները հավաքվել են այսօր: (կտրիչ, կտրիճ)